Dåaresthfaageles teemah 3.-4. daltese

Daesnie labh jïh laavenjassh gaavnh mejtie maahtah nuhtjedh skuvleaalkovisnie jïh abpe skuvlejaepien tjïrrh. Voestes labesne learohkh nuepiem åadtjoeh sijjen gieseste soptsestidh jïh sjaavnjoeh båetijen skuvlejaepien bïjre juekedh. Daate labe hijvenlaakan sjeahta goh murreds jïh lustes «icebreaker» skuvlejaepien aalkoelisnie. Laavenjasselabesne learohkh maehtieh dikth jïh soptsesh tjaeledh jïh guvviedidh. Minngemes labe klaassenjoelkedassh jarngesne åtna. Vierhtieh leah åajvahkommesne maanaskuvlen daltesidie, men båarasåbpoe learohkh maehtieh aaj vierhtide nuhtjedh.

Daennie raajrosne learohkh åadtjoeh daejredh maanakonvensjonen jïh maanaj reaktaj bïjre ussjeden vuekine. Barkoevuekie aamhtesisnie lea learohki jïelemi jïh aarkebiejjien lïhke jïh maahta gïengele guarkoem vedtedh vihkeles elementijste, goh aarvoe sjïere årrodh jïh jïjtje prioteeringh mah leah vihkeles jieliedisnie.

Boelhki tjïrrh learohkh edtjieh maahtoem tseegkedh Saepmien bïjre jïh ussjedadtedh mij sæjhta jiehtedh bieline årrodh Saepmeste, jïh jïjtse ektiedimmien bïjre ovmessie elemeentide daan dajven bïjre.

Daate seerije aalka dåarehtsfaagen teemesne Demokratije jïh meatanårrojevoete. Mubpien daltesen mænngan learohkh edtjieh ussjedadtedh mannasinie almetji ovmessie mïelh ovmessielaakan veeljieh. Daennie seerijisnie datne gaavnh gellie darjomh dan bïjre.

Adveentelabe fïerhten skuvlebeajjan goeven. Fïerhten biejjien aktem sïllem gaavnh daanbeajjetje biejjielåhkoesæjrojne, daanbeajjetje onne onterdimmine jïh aktem raeriestimmiem akten darjomen bïjre maam maahta darjodh adveentetïjjen. Datne jåvlelaavlomh, filmebïetskh, ussjedadtemelaavenjassh jïh såemies kreatijve darjomh gaavnh. Goh gaajhkh jeatjah labine maahtah jïjtje sïllide sertedh jïh jarkelidh guktie dov ööhpehtæmman jïh dov adveenteståantese sjeahta.

LearnLab seerije MANNE FUNTERDEM lea seerije skreejreme tjetskehkepierevuekeste mij sjeahta lïerehtæmman skuvlen aarkebiejjien. Daate vuekie sjeahta faageorrestæmman. Seerijisnie maanah funterdieh jïh ussjededtieh, jïh skreejrie maanah eadtjohke meatan jïh gïengeles lïeremasse. Ulmie lea learoehkidie lahtesh jïh dååjrehtimmieh vedtedh mah dah maehtieh jeatjah faagide meatan vaeltedh.

Daennie aamhtesisnie «Ektesne årrodh» hov gïetedallijibie guktie buerie voelpine årrodh, laavseme, jïh aanteges vedtedh jïh luejhtedh. Guktie edtja buerie voelpine årrodh? Lab:ine ovmessie tjoeperh jïh gyhtjelassh mah gïengelåbpoe sjïdtieh barkoen mietie. Learohke eadtjaldahta jïjtse gïeleåtnoem måjhtelidh, jïh jïjtse jïh mubpiej dahkoeh gïehtjedidh. Åeliedimmie lea voernges baakoe. Raajrosne jïjnjebh lab:h mah sinsitniem dåeriedieh, men aaj gåarede dejtie sïerrene sinsitneste nuhtjedh. Learohkh maehtieh gærjam darjodh jallh sov gærjesne tjaeledh Storylabesne. Dan nomme maahta årrodh Mov identiteete, Mov skaehtiegæstoe jallh Mov gæstoe.

Ööhpehtimmie seksualiteeten bïjre edtja viehkiehtidh guktie maanah jïh noerh leah ryöjredamme ovmessie sosijaale jïh seksuelle tsiehkieh dåastodh hijvenlaakan. Geerve almetji dïedte maanah vaarjelidh. Juktie dam buektiehtidh geerve almetjh tjuerieh jearsoe mierieh jïh sijjiem vedtedh ihke maanah edtjieh doestedh soptsestidh daaresjimmiej bïjre. Maehtebe dam darjodh viehkine aamhtesem seksuelle daaresjimmieh meatan vaeltedh ööhpehtimmesne jïh learoehkidie nuepiem vedtedh ussjedadtedh jïh gyhtjelassh gihtjedh. Maanagujmie seksuelle daaresjimmiej bïjre soptsestidh viehkehte maanaj reaktam vaarjelæmman illedh. Learohkh maehtieh gærjam darjodh jallh sov gærjesne tjaeledh Storylabesne. Dan nomme maahta årrodh Mov identiteete, Mov skaehtiegæstoe jallh Mov gæstoe.

Ööhpehtimmiesoejkesje 3. – 4. daltesasse, gusnie learohkh laavenjostosne tjaetsiem kraanskoeh goh vierhtie mijjen eatnemebåalesne. Raajrosne golme labh mah sinsitnien nille bigkieh, men maehtieh aaj fïereguhtene haeresne åtnasovvedh.

Ööhpehtimmiesoejkesje 1. – 4. klaassese gusnie learohkh ektesne eatnemevierhtieh kraanskoeh. Raajrosne ovmessie labh mah gaskem jeatjah leah jåartaburrien bïjre jïh guktie/mannasinie mijjieh bajhkem nuhtjebe skorresjasse. Maahta labide oktegh jallh tjåenghkies nuhtjedh – aaj raajrojne ektine – Joekoen vihkele.

Vierhtieh ulmine utnieh learohki goerkesem evtiedidh kreekh leah joekehts jïh gåarede dejtie klassifiseeredh. Dellie vihkele daajehtsidie aarhte, virvelekreekh, virvelenamhtah kreekh, jïh jieledesyklush damtedh. Daate vihth vihkele juktie maehtedh gïengelåbpoe goerkesem evtiedidh mij biologeles gellievoete lea mænngan, jïh maam mijjieh almetjh tjoerebe darjodh daam gellievoetem vaarjelidh.

Mijjieh laantesne årrobe daelviejgujmie jïjnje lopmine. Lopme gellie ovmessie nommh åtna lopmen hammoen mietie. Saemieh jeenjemes lopmebaakoeh utnieh. Mijjieh daan fenomenese lïhkebe vuartasjibie jïh joekehts pryövenassh tjïrrehtibie.

Raajroe joejken bïjre, joejken histovrijen bïjre jïh joejken bïjre daan biejjien. Learohkh åadtjoeh jïjtse vueliegærjam gusnie edtjieh ånnetji vielie lïeredh joejkemen bïjre.