Dåaresthfaageles teemah 8.-10. daltese
Desnie bijjievuajnoem viehtide gaavnh, veesme bijjieöörneme teeman mietie:
Demokratije jïh meatanårrojevoete
Demokratije jïh meatanårrojevoete goh dåaresthfaageles teema skuvlesne edtja learoehkidie daajroem vedtedh demokratijen eaktoej, aarvoej jïh spïelenjoelkedassi bïjre, jïh dejtie ryöjrehtidh meatan årrodh demokrateles prosessine. Lïerehtimmie edtja learoehkidie goerkesem vedtedh ektiedimmien bïjre demokratijen jïh vihkeles åålmehreaktaj gaskem goh soptsestimmiereakta, jïenestimmiereakta jïh organisasjovnenfrïjjevoete. Dah edtjieh goerkesem åadtjodh demokratijen leah joekehts hammoeh jïh vuekieh.
Learohkh edtjieh aaj goerkesem åadtjodh evtiedimmien bïjre demokrateles institusjovnijste Saepmesne, jïh guktie sïjte lea vuekine orreme jïh annje lea, jïjtjemse organiseeredh. Seamma aaj faamosne saemiej dåarjoe gaskenasjonaale aalkoeåålmegelaavenjostosne jïh gaskenasjonaale latjkojde jïh konvensjovni vihkelesvoetese don demokrateles evtiedæmman. Barkoen tjïrrh seabradahkefaagine learohkh edtjieh laejhtehkslaakan ussjedidh, ovmessie perspektijvh vaeltedh, ovmessie mïelh gïetedidh jïh eadtjohke meatanårrojevoetem vuesiehtidh.
Daate raajroe lea terroreheannadimmiej bïjre snjaltjen 22.b. 2011, jïh aaj vuartesje mah konsekvensh daate mijjen seabradahkese åadtjoeji. Sisvegem sjïehtedamme guktie learohkh viehkiem åadtjoeh ektiedimmieh vuejnedh.
Daan raajroen tjïrrh learohkh dïrregem åadtjoeh mejgujmie maehtieh jïjtsh politihkeles veeljemh darjodh. raajrosne dovne CoLabs, Storylabs, IdeaLabs jïh laavenjassetjomhpe. Raajrosne tseegkesovveme dejnie sjaavnjojne learoehkidie viehkiehtidh ellies goerkesem åadtjodh guktie nöörjen politihkeles systeeme jåhta jïh guktie lea guktie lea. Sisvegen tjïrrh raajrosne learohkh nuepiem åadtjoeh ektiedimmieh vuejnedh gaskem guktie seabradahke Nöörjesne lea tseegkesovveme, jïh dah konsekvensh daate vadtasåvva fïerhten årroejasse.
Gïelevåhkoe edtja saemien gïelide vuesiehtidh jïh lutnjedh. Learnlab sæjhta daan raajroen tjïrrh noerhtesaemien, åarjelsaemien jïh julevsaemien gïelem jïh kultuvrem eevtjedh jïh beagkoehtidh.
Ööhpehtimmieboelhkh leah bijjemes bielie Seabradahkefaagese saemien 5-10. Boelhki tjïrrh learohkh edtjieh maahtoem tseegkedh Saepmien bïjre jïh ussjedadtedh mij sæjhta jiehtedh bieline årrodh Saepmeste jïh jïjtse ektiedimmien bïjre dejtie ovmessie biehkide mah leah vïedteldihkie daan suarkan. Gaajhkh dov ovmessie teemah mah leah daennie boelhkesne, sïjhtieh lïhkebe tjïelkestamme sjïdtedh ovmessie raajroej tjïrrh Seabradahkefaagesne saemien 5-10.
Almetjehealsoe jïh jieledehaalveme
Teema edtja daajroem vedtedh guktie relasjovnh jïh ektiedimmie baajnehtamme sjidtieh aktivyöki barkoste mubpiejgujmie, aaj digitaale, jïh lea bielie maahtoste faagesne. Edtja viehkiehtidh guktie learohkh maehtieh hijven veeljemh vaeltedh jieliedisnie jïh haestemh gïetedidh seksualiteeten, persovneles ekonomijen, ålkoestimmien jïh digitaale ektiedahkoen bïjre. Teema edtja aaj viehkiehtidh goerkesem, seahkarimmiem jïh toleraansem sjugniedidh gellievoetese, mubpiej aarvojde jïh jieledeveeljemidie, jïh perspektijvh vedtedh mij hijven jielede maahta årrodh. Learohkh edtjieh maehtedh suerkieh identifiseeredh gusnie almetjeaarvoem haasta, goh almetjeåesiestimmesne jïh mijjen baelien slaaverijesne, jïh råajvarimmieh buektedh mah almetji vihkeles daerpiesvoeth gorredieh.
Seabradahke mij hijven healsoeveeljemidie fïereguhten luvnie sjïehteladta, lea joekoen hijven almetjehealsose. Jieledehaalveme lea maehtedh guarkedh jïh maehtedh faktovrh baajnehtidh mah mïelem utnieh jïjtse jieledem haalvedh. Teema edtja aaj viehkiehtidh guktie learohkh lierieh mietiemoerem jïh vuestiebïegkem jïh praktihkeles haestemh bööremeslaakan gïetedidh.
Daate raajroe domtesi bïjre. Bijjemes bielesne learoesoejkesjistie tjåådtje almetjehealsoe jïh jieledehaalveme edtjieh viehkiehtidh guktie learohkh maahtoem evtiedieh mah learohki healsoem eevtjieh jïh dejtie ryöjrehtieh ovmessie haestemh jieliedisnie gïetedidh. Raajroe learoehkidie viehkehte ussjedadtedh jïh jïjtse jïh mubpiej domtesh damtijidh. 
Raajroe mij mïrrestallemem, sïerredimmiem, tjïertevidtjiem buerkeste jïh aktine storylabine mij teemine åtna dej gelliej noeri bïjre mah veeljieh mïrrestallemen åvteste gæmhpodh jïh garmerdieh gïeh leah jïh gubpede båetieh. 
Adveentelabe fïerhten skuvlebeajjan goeven. Fïerhten biejjien aktem sïllem gaavnh daanbeajjetje biejjielåhkoesæjrojne, daanbeajjetje onne onterdimmine jïh aktem raeriestimmiem akten darjomen bïjre maam maahta darjodh adveentetïjjen. Darjomh aajkojne utnieh vielie aerpievuekide jarngese bïejedh goh dïhte religijööse aspekte jåvleheevehtimmeste/jåvleeejehtallemistie. Datne jåvlelaavlomh, filmebïetskh, ussjedadtemelaavenjassh jïh såemies kreatijve darjomh gaavnh. 
Raajroe kråahpe jïh seksualiteete lea seksualiteeten jïh ruvsen bïjre. Jienebh daejstie boelhkijste gyhtjelassh utnieh mej bijjeli edtjieh ussjedadtedh jïh mah maehtieh krïevije årrodh. Lohkehtæjja byöroe jearsoe mieriem tæjmoej bïjre bïejedh jïh baajedh learohki vaestiedassh mij akt årrodh mej bijjeli maehtieh vielie soptestalledh. Learohkh maehtieh gærjam darjodh jallh sov gærjesne tjaeledh Storylabesne. Dan nomme maahta årrodh Mov identiteete, Mov skaehtiegæstoe jallh Mov gæstoe. 
Aamhtesisnie «Ektesne årrodh» vïenevoete, irhkeme, nedtevihte jïh vædtsoesvoete. Learohkh haestemh åadtjoeh jïjtsh gïeleåtnoem måjhtelidh, jïh jïjtsh jïh mubpiej dahkoeh. Feerhmesovveme jïh identiteete leah vihkeles baakoetjïerth. Daejnie boelhkine soptsestalleme klaassesne vihkeles. Vihkeles hijven astoem utnedh learohki vaestiedassi bïjre soptsestidh. Onterdidh, ussjedadtedh jïh såemies lahtestimmiej bïjre vielie soptsestidh. Learohkh maehtieh gærjam darjodh jallh sov gærjesne tjaeledh Storylabesne. Dan nomme maahta årrodh Mov identiteete, Mov skaehtiegæstoe jallh Mov gæstoe. 
Daennie raajrosne leara vielie mij Pandemije lea, jïh man åvteste dïhte juhtije Korona-vijruse gaskem jeatjah lea pandemije. Laavenjassi jïh ussjedadtemen learohkh nuepiem åadtjoeh ussjedadtedh guktie dah jïjtjh maehtieh viehkine årrodh, mah dåehkieh mah leah sjïere vaahresne jïh maam maahta «lïeredh» destie mij dam nöörjen seabradahkem steegkie. Maahta labide tjïrrehtidh goh jïjtjeraarehke labh, jallh dejtie ektiedimmesne nuhtjedh. 
Nænnoes evtiedimmie
Barkoen tjïrrh nænnoes evtiedimmine learohkh edtjieh maahtoem evtiedidh mestie dah maehtieh eensi veeljemh vaeltedh jïh etihkeles jïh byjresevoerkes årrodh. Learohkh edtjieh guarkedh fïereguhten dahkoeh jïh veeljemh leah vihkele. Teema dåeriesmoeretjoelmh tjeekie mah leah teemaj bïjre byjrese jïh klijma, giefiesvoete jïh joekedimmie vierhtijste, vigkieh, healsoe, mïrrestalleme, demografije jïh ööhpehtimmie. Daajroe ektiedimmiej bïjre eatnemen jïh seabradahken gaskem, guktie almetjh klijmam jïh byjresem baajnehtieh, jïh guktie jieledetsiehkieh, jieledevuekieh jïh demografije leah vïedteldihkie gaskemsh, daam goerkesem vedtieh. Guktie eatnemem guarkoe jïh reerie Saepmesne åvtesne jïh daelie lea bielie daestie. Learohkh edtjieh ektiedimmien bïjre lïeredh dej ovmessie aspekti gaskem nænnoes evtiedimmesne.
Daesnie vierhtieh gaavnh mah maehtieh åtnasovvedh barkosne nænnoes evtiedimmine.
Gellienfaageles ööhpehtimmiesoejkesje nænnoes evtiedimmien bïjre.
Daan boelhken mijjieh digkiedimmiesoejkesjigujmie barkebe gusnie learohkh nuepiem åadtjoeh jïjtsh åvtegoerkesem nuhtjedh barkosne ektiedimmiem vueptiestidh joekehts energijehammoej gaskem, jïh dïhte faktume energije ij maehtieh gaarvanidh.
Dåaresthfaageles raajroe saemien göölemeaerpievuekien bïjre. Learohkh gaskem jeatjah lierieh aerpievuekien bïjre jïengesne håagkodh, göölemedïrregi bïjre, slaarvoeh göölemesoptsesh, guktie gueliem gïetedidh, vætnoen jïh reaktan bïjre gööledh.
Daate raajroe lea ekonomijen bïjre mikroste makrose. Dïhte aalka privaate- jïh fuelhkieekonomijine, åvtelen perspektijve væjrene skaehtiesysteemese, nasjonaalebudsjedtese jïh tryjjesvoetestaatese. 