Fágaidrasttideaddji fáttát 3.-4. ceahkki

Resurssat davvisámegillii 3.-4. ceahkit

Dás gávnnat oppalašgova resurssain, ja dat leat ordnejuvvon bajitoasi fáttá mielde:

Fáddá:

Demokrátiija ja mielborgávuohta

Álbmotdearvvašvuohta ja birget eallimis

Guoddevaš ovdáneapmi

Demokrátiija ja mielborgávuohta

Demokratiija ja mielborgárvuohta fáddán skuvllas galgá addit ohppiide máhtu demokratiija eavttuid, árvvuid ja njuolggadusaid birra, ja dahkat nu ahte sii sáhttet oassálastit demokráhtalaš proseassain. Oahpahus galgá addit ipmárdusa demokratiija ja guovddáš olmmošvuoigatvuođaid oktavuođain, nu go cealkinfriddjavuohta, jienastanvuoigatvuohta ja organisašunfriddjavuohta. Sii galget oažžut ipmárdusa das ahte demokratiijas leat iešguđet hámit ja albmaneamit.

Oahppit galget maiddái áddet demokráhtalaš ásahusaid ovdáneami Sámis, ja mo siida lea leamaš ja lea ain okta vuohki organiseret iežas demokráhtalaččat. Dát guoská maiddái sápmelaččaid doarjagii riikkaidgaskasaš eamiálbmotovttasbargguin ja riikkaidgaskasaš soahpamušain ja konvenšuvnnaid mearkkašumis demokráhtalaš ovdáneapmái. Barggadettiin servodatfágain galget oahppit jurddašit kritihkalaččat, váldit iešguđet perspektiivvaid, gieđahallat digaštallamiid ja čájehit aktiiva mielborgárvuođa.

Álbmotdearvvašvuohta ja birget eallimis

Fáddá galgá addit ipmárdusa dasa mo ovttasdoaibman earáiguin, maiddái digitálalaččat, váikkuha gaskavuođaide ja gullevašvuhtii ja lea maiddái oassin fága gelbbolašvuođas. Dat galgá váikkuhit dasa ahte oahppit máhttet dahkat buriid válljemiid eallimis ja gieđahallat hástalusaid mat gullet seksualitehtii, persovnnalaš ekonomiijai, gárrenmirkkuide, olggobealvuhtii ja digitála ovttasdoaibmamii. Fáddá galgá maiddái leat mielde hábmemin áddejumi, árvvusatnima ja gierdavašvuođa girjáivuhtii, earáid árvvuide ja eallinválljejumiide, ja addit perspektiivvaid dasa mii buorre eallin sáhttá leat.

Fága bokte galget oahppit máhttit identifiseret guovlluid gos olmmošárvu áitojuvvo, ovdamearkka dihtii olmmošgávppašeami ja dálááiggi šlávavuohta oktavuođas, ja fuomášit doaibmabijuid mat áimmahuššet olbmuid vuođđodárbbuid.

Guoddevaš ovdáneapmi

Guoddevaš ovdáneami fáddábargguid bokte galget oahppit ovdánahttit gealbbu mii dahká ahte sii sáhttet dahkat ovddasvástideaddji válljemiid ja bargat ehtalaččat ja birasdiđolaččat. Oahppit galget oažžut ipmárdusa das ahte ovttaskas olbmo daguin ja válljemiin lea mearkkašupmi. Fáddá fátmmasta čuolmmaid mat leat čadnon birrasii ja dálkkádahkii, geafivuhtii ja resurssaid juogadeapmái, riidduide, dearvvašvuhtii, dásseárvui, demografiijai ja ohppui. Oahppit galget oahppat movt iešguđet bealit guoddevaš ovdáneamis gullet oktii.  Máhttu luonddu ja servodaga oktavuođaid birra, mo olbmot váikkuhit dálkkádahkii ja birrasii, ja mo birgenláhki,eallinvuohki ja demografiija gullet oktii, buorida dán áddejumi. Mo luondu áddejuvvo ja hálddašuvvo Sámis vássánáiggis ja dálááiggis gullá dása. Oahppit galget oahppat mot iešguđetlágan bealit guoddevaš ovdáneamis gullet oktii.

Dás gávnnat resurssaid maid sáhttá geavahit guoddevaš ovdáneami  fáddábarggus.