Sámegiella 4
Sámegiella nubbingiellan, sámegiella 4, lea giellafága ja guovddáš fága gulahallama, kulturipmárdusa, oahppahábmema ja identitehtaovdáneami hárrái. Fága galgá váikkuhit dasa ahte oahppit šaddet sámegielagat.
Vuđolaš giellaoahpahus lea resursapáhkka JO1, JO2 ja JO3 luohkáide, ja lea juhkkojuvvon 9 váldofáttáide mat geardduhuvvojit. Juohke fáttás leat máŋga reaiddu gielalaš ovdánahttinbargguide, ja dat šaddet dađistaga váddáseappot. Dás gávnnat ávkkálaš resurssaid mat ovdánahttet njálmmálaš doaimma ja máŋggabealálaš oahpahusa.
Oahppit galget ovdánahttit stuorra sátneriggodaga ja giellaáddejumi sámegielas. Ovdáneapmi vuolgá das ahte geavahit álkes giela dasa ahte geavahit eanet kompleaksa giela iešguđetge guldalan- ja ságastallandilálašvuođain. Vai šaddá progrešuvdna fágas ávžžuhuvvo čuovvut váldofáttáid nu mot leat presenterejuvvon.
Samisk 4
Samisk som andrespråk, samisk 4, er et språkfag og et sentralt fag for kommunikasjon, kulturforståelse, danning og identitetsutvikling. Faget skal bidra til at elevene blir samiskspråklige.
Grunnleggende språkopplæring er en ressurspakke for VG1, VG2 og VG3, delt inn i 2 grunnleggende temaer, en serie med grammatikk og språkoppgaver og i 6 gjentagende hovedtema. Hvert tema inneholder flere verktøy til språkutviklende oppgaver med økende vanskegrad. Her finner du en rekke nyttige ressurser som fremmer muntlig aktivitet og variert undervisning.
Elevene skal utvikle et godt ordforråd og språkforståelse i samisk. Utviklingen går fra å bruke et enkelt språk til et mer komplekst språk i ulike lytte- og talesituasjoner. For progresjon i faget vil det være hensiktsmessig å følge hovedtemaene slik de er presentert.
Faget er bygget opp av 9 hovedtema:
Mun oahpan sámegiela – (jeg snakker samisk)
Sámástit ja ságastallat – (Å snakke samisk og det å snakke sammen)
Giellaoahppa ja giellabargobihtát – (Grammatikk og Språkoppgaver)
Āvvudeamit ja mearkabeaivvit – (Feiringer og merkedager)
Sámi kultuvra, historjá ja muitalanárbevierru – (Samisk kultur, historie og fortellertradisjon)
Mun oahpan sámegiela ráidu muitala maid oahppi galgá oahppat fágas. Ráidu ovdanbuktá maid davvisámegiela alfabehta ja giellajietnadeami. Oahppi beassá dihto teavsttaid bokte hárjehaddat lohkat sámegiela.
Jeg lærer samisk. Denne serien gir en kort introduksjon om hva eleven skal lære i faget. Serien legger frem det nordsamiske alfabetet og språklydene. Gjennom utvalgte tekster får elevene øve på å lese samisk.
I Sámástit serien lærer elevene dagligdagse ord og fraser for å kunne delta i enkle samtaler.
Sámástit ráidu oahpaha oahppiid beaivválaš sániid ja frásaid vái sáhttet searvat álkes ságastallamiidda.
Elevene skal i autentiske kommunikasjonssituasjoner lære hverdagsord og begreper for å kunne samtale, både spontane og forberedte. Kalenderen i undervisningsopplegget legger til rette for at eleven lærer samisk når temaer omhandler egen hverdag og interesser.
«Elevene skal snakke sammen og fortelle om opplevelser, hendelser og planer. «Ságastallan 1-2» er et undervisningsopplegg som brukes i starten av undervisningen for å snakke om elevenes hverdag og interesser. Elevene lærer ord, begreper og setningsstrukturer i samisk.
En Colab som er lagt opp for å bruke den samiske parløren og øve på ulike fraser. Colaba mii lea ráhkaduvvon vai beassá geavahit sámi sátnegirjjáža ja hárjehallat frásaid.
Mu árgabeaivi. Dat ráidu guoskkaha skuvlabeaivvi, viesu ja ruovttu, johtolaga ja gávppašit gávppiin
(Min hverdag. Denne serien handler om skoledagen, hus og hjem, transport og å handle i butikken.)
Dán ráiddus besset oahppit hárjehallat sániid ja doahpagiid man gusket sin skuvlabeaivái ja árgabeaivái. Dasa lassin maiddái sániid gávppi,mállásiid, ásodaga, johtolaga ja astoáigge birra.
Dán ráiddus besset oahppit hárjehallat sániid ja doahpagiid mat gusket sin skuvlabeaivái ja árgabeaivái. Dasa lassin ohppet maiddái sániid gávppi,mállásiid, ásodaga, johtolaga ja astoáigge birra.
Dán ráiddus besset oahppit hárjehallat sániid ja doahpagiid mat gusket sin skuvlabeaivái ja árgabeaivái. Dasa lassin ohppet maiddái sániid gávppi,mállásiid, ásodaga, johtolaga ja astoáigge birra.
Buot mu birra. Dás guoskkahit dat mii lea eanemus vuđolaš ja lagamusas; buot mu birra, bearaš, beaivvit, áigi, mánut ja logut.
(Alt om meg. Her går vi inn på det mest grunnleggende og næreste, som alt om meg, familie tid, dager, måneder og tall.)
Resurssat vuđolaš giellaoahpaheapmái gos njálmmálaš gulahallan, ovttastallan ja máŋggabealálaš oahpahus deattuhuvvo.
Resurssat vuđolaš giellaoahpaheapmái gos njálmmálaš gulahallan, ovttastallan ja máŋggabealálaš oahpahus deattuhuvvo.
Resurssat vuđolaš giellaoahpaheapmái gos njálmmálaš gulahallan, ovttastallan ja máŋggabealálaš oahpahus deattuhuvvo.
Lagasbiras. Dát ráidu váldá ovdan luonddu ja birrasa, lagasbirrasa, jahkodagaid ja elliid.
(Nærmiljø. Denne serien tar for seg natur og miljø, nærmiljøet, årstidene og dyr.)
Dán ráiddus besset oahppit hárjehallat sániid ja doahpagiid árgabeaivvis, iđidis gitta eahkedii. Dasa lassin vel luonddu birra mii lea das min birrasis.
Dearvvašvuohta. Dán guovddážis lea rumaš, psyhkalaš dearvvašvuohta, dovddut, čeavláivuohta ja identitehta. Dás besset oahppit ovdánáhttit giela vel eanet.
(Helsen min. Med fokus på kropp, psykisk helse, følelser, stolthet og identitet får elevene utviklet språket sitt enda mer.)
Resurssat vuđolaš giellaoahpahussii maid bokte guovdilastá njálmmálaš gulahallama, interakšuvnna ja máŋggabealálaš oahpahusa
Resurssat vuđolaš giellaoahpahussii maid bokte guovdilastá njálmmálaš gulahallama, interakšuvnna ja máŋggabealálaš oahpahusa
Giellabargobihtát. Bargobihtát mat leat ráhkaduvvon vai ovdánahttá gelbbolašvuođa vuđolaš jietnadeamis, sátnesojaheamis, riektačállimis ja čálalaš struktuvrrain.
(Språkoppgaver. Oppgaver laget for å utvikle kompetanse i grunnleggende uttale og ordbøying, rettskriving og språklige strukturer.)
Dán ráiddus beasat hárjehallat iešguđet osiid giellaoahpas.
Āvvudeamit ja mearkabeaivvit Dán ráiddus gávdnat dieđuid juovllaid, eará allabasiid ja árbevieruid birra. Oahppit ohppet lávlaga ja smihttet lagabuidda iežaset árbevieruid biirra
(Feiringer og merkedager. Jul, tradisjoner og andre høytider er det du finner i denne serien. Elevene skal lære seg en sang og reflektere rundt egne tradisjoner.)
Resurssat vuđolaš giellaoahppamii. Fokus dás lea njálmmálaš gulahallan, interakšuvdna ja máŋggabealálaš oahpahus.
Resurssat vuđolaš giellaoahppamii. Fokus dás lea njálmmálaš gulahallan, interakšuvdna ja máŋggabealálaš oahpahus.
Resurssat vuđolaš giellaoahppamii. Fokus dás lea njálmmálaš gulahallan, interakšuvdna ja máŋggabealálaš oahpahus.
Samisk kultur og fortellertradisjon. Dán ráiddus lea vuođđun sámi árvvut, sámi kultuvra ja árbediehtu. Ráidu galgá buktit ipmárdusa sámi albmanahttinvugiide, muitalanárbevieruide ja ovddidit gullevašvuođa Sápmái ja globála eamiálbmotservodahkii.
Samisk kultur og fortellertradisjon. Denne serien er forankret i samiske verdier, samisk kultur og tradisjonell kunnskap. Serien skal gi innsikt i samiske uttrykksmåter, fortellertradisjoner og utvikle tilhørighet til Sápmi og urfolksfellesskap.
Serien er for en gjennomgang av lærer med elevene for å reflektere over samiske verdier, kultur og tradisjoner.
